اسلام آباد – 30 جولاءِ (اي پي پي) ناڻ?? واري وزارت چيو آهي، ته حڪومتي قدمن جي نتيجي ۾ مجموعي معيشت جي استحڪام کي يقيني بڻائڻ ۾ مدد ملي، معيشت جا اهم انگ اکر بهتري جي عڪاسي ڪري رهيا آهن، زرعي پيداوار، روانگ?? واپار ?? ناڻ?? واڌ ۾ اضافي جو رجحان برقرار رهندو، وڏين صنعتن جي پيداوار ?? اضافو ۽ ناڻ?? واڌ جي شرح ۾ ترتيبوار گهٽتائي سان معيشت جي بهتري جي عڪاسي ٿي رهي آهي، ناڻ?? واري وزارت طرفان جاري ڪيل ماهوار اقتصادي اپڊيٽ مطابق مالي سال 2024ع دوران پاڪستان جي معيشت، استحڪام جي راهه تي گامزن ٿي ناڻ?? واڌ جي شرح ۾ نمايان گهٽتائي آئي، گذريل مالي سال جي پهرين 11 مهينن ۾ ڪرنٽ اڪائونٽ جي خساري ۾ گهٽتائي ٿي، زرعي شعبي بهترين ڪارڪردگي جو مظاهرو ڪيو، جڏهن ته وڏين صنعتن جي پيداوار ٽيڪ اپ پوزيشن تي اچي وئي. رپورٽ مطابق مالي سال 2024ع ۾ زرعي ٽريڪٽرن جي پيداوار ?? 43.5 سي??ڙو جي شرح سان اوسر رڪارڊ ڪئي وئي، زرعي قرضن جو ڪاٿو 1972.8 ارب رپيا رڪارڊ ڪيو ويو جيڪو گذريل مالي سال جي ڀيٽ ۾ 26 سي??ڙو وڌيڪ آهي. پنجاب ۾ 1.304 ملين ايڪڙ ايراضي تي ڪپهه جي پوک رڪارڊ ڪئي وئي، جڏهن ته 1.680 ملين ايڪڙ هو. سنڌ ۾ 0.555 ملين ايڪڙ ايراضي تي ڪپهه جي پوکي ٿي جڏهن ته هدف 0.630 ملين ايڪڙ مقرر ڪيو ويو هو، خريف جي موسم ۾ ڀاڻن جي کپت جو ڪاٿو 1210 هزار ٽن هو، جيڪو گذريل خريف جي ڀيٽ ۾ 18.1 سي??ڙو گهٽ آهي. ڊي اي پي جي کپت جو ڪاٿو 256 هزار ٽن رڪارڊ ڪيو ويو، جيڪو گذريل سيزن جي ڀيٽ ۾ 6.8 سي??ڙو گهٽ آهي، جڏهن ته ان باوجود سنڌ ۽ پنجاب ۾ ڪپهه لاءِ سٺن ٻجن جي فراهمي کي يقيني بڻايو ويو آهي، جنهن سبب پيداوار ?? اضافي جي اميد آهي، گذريل مالي سال دوران وڏين صنعتن جي پيداوار ?? هڪ سي??ڙو جي اوسر رڪارڊ ڪئي وئي، جڏهن ته مئي ۾ وڏين صنعتن جي پيداوار ?? سالياني بنيادن تي 7.3 سي??ڙو ۽ ماهوار بنيادن تي 7.5 سي??ڙو جو نمايان اضافو ڏسڻ ۾ آيو. سيمينٽ جي کپت ۾ 1.6 سي??ڙو جو اضافو ٿيو ۽ مجموعي طور تي 45.3 ملين ٽن سيمنٽ جي کپت رڪارڊ ڪئي وئي. مقامي کپت جو ڪاٿو 38.2 ملين ٽن رڪارڊ ڪيو ويو جيڪو گذريل سال جي ڀيٽ ۾ 4.6 سي??ڙو گهٽ آهي، جڏهن ته سيمنٽ جي روانگ?? واپار ?? 55.7 سي??ڙو جي شرح سان اضافو رڪارڊ ڪيو ويو ۽ مجموعي طور تي 7.1 ملين ٽن سيمنٽ جو روانگ?? واپار ڪيو ويو. رپورٽ مطابق جون ۾ صارفين لاءِ قيمتن جو عام انگ 12.6 سي??ڙو رڪارڊ ڪيو ويو، جيڪو مئي ۾ 11.8 سي??ڙو ۽ گذريل سال جون ۾ 29.4 سي??ڙو هو. سراسري سالياني ناڻ?? واڌ 29.2 سي??ڙو مان گهٽجي 23.4 سي??ڙو جي سطح تي آئي. رپورٽ مطابق گذريل مالي سال جي پهرين 11 مهينن ۾ مالي خساري کي جي ڊي پي جي شرح سان 5.5 سي??ڙو جي سطح کان گهٽائي 4.9 سي??ڙو جي شرح تي آندو ويو. پرائمري بئلنس جو ڪاٿو 1620.5 سي??ڙو ارب رپيا رڪارڊ ڪيو ويو جيڪو جي ڊي پي جو 1.5 سيڪ??و ٺهي ٿو. گذريل مالي سال جي پهرين 11 مهينن ۾ مجموعي وفاقي ٽيڪس اوڳاڙين جو ڪاٿو 6202.6 ارب رپيا رڪارڊ ڪيو ويو جيڪو گذريل کان به پوئين سال جي ڀيٽ م 49 سي??ڙو وڌيڪ آهي. نان ٽيڪس روينيو ۾ 90 سي??ڙو جي شرح سان اضافو ڏسڻ ۾ آيو. ايف بي آر جي مجموعي ٽيڪس اوڳاڙين جو ڪاٿو 9311 ارب رپيا رڪارڊ ڪيو ويو آهي، جيڪو گذريل کان به پوئين سال جي ڀيٽ ۾ 30 سي??ڙو وڌيڪ آهي. سڌي ريت ٽيڪسن ۾ 38.5 سي??ڙو جڏهن ته سيلز ٽيڪس، فيڊرل ايڪسائيز ڊيوٽي ۽ ڪسٽم ڊيوٽي ۾ ترتيبوار 19.6 سيڪڙو، 56.1 سي??ڙو ۽ 18.5 سي??ڙو جي شرح سان اوسر رڪارڊ ڪئي وئي. ناڻ?? واري وزارت مطابق روانگ?? واپار ?? پرڏيهه مان اماڻيل ناڻي ۾ اضافي سبب مالي سال 2024ع ۾ ڪرنٽ اڪائونٽ جي کاتن جو خسارو 0.7 ارب ڊالرن تائين محدود ڪيو ويو، جيڪو مالي سال 2023ع ۾ 3.3 ارب ڊالر هو. مختلف شين جي روانگ?? واپار جو ڪاٿو 31.1 ارب ڊالر رڪارڊ ڪيو ويو جيڪو گذريل سال جي ڀيٽ ۾ 11.5 سي??ڙو وڌيڪ آهي. آمدن?? واپار جو ڪاٿو 53.2 ارب ڊالر رڪارڊ ڪيو ويو جيڪو مالي سال 2023ع ۾ 52.3 ارب ڊالر هو. مجموع?? واپاري خساري جو ڪاٿو 22.1 ارب ڊالر رڪارڊ ڪيو ويو جيڪو گذريل کان پٺئين مالي سال ۾ 24.8 ارب ڊالر هو. گذريل مالي سال دوران سڌي ريت پرڏيهي سيڙپڪاري جو ڪاٿو 1.9 ارب ڊالر رڪارڊ ڪيو ويو جيڪو گذريل کان پوئين مالي سال جي ڀيٽ ۾ 16.9 سي??ڙو وڌيڪ آهي. پرڏيهي سيڙپڪاري ۾ چين، برطانيه ۽ ٻين دوست ملڪن اهم ڪردار ادا ڪيو. بجلي جي شعبي ۾ سڀ کان وڌيڪ 799.9 ملين ڊالر جي سڌي ريت پرڏيهي سيڙپڪاري رڪارڊ ڪئي وئي، جيڪا مجموعي سڌي ريت پرڏيهي سيڙپڪاري جو 42.1 سيڪ??و ٺهي ٿو. تيل ۽ گئس جي شعبي ۾ 303.6 ملين ڊالرن جي سڌي ريت پرڏيهي سيڙپڪاري رڪارڊ ڪئي وئي. گذريل مالي سال دوران پرڏيهه ۾ رهندڙ پاڪستانين طرفان پرڏيهه مان اماڻيل ناڻي جو ڪاٿو 30.3 ارب ڊالر رڪارڊ ڪيو ويو، جيڪو مالي سال 2023 جي ڀيٽ ۾ 10.7 سي??ڙو وڌيڪ آهي. پرڏيهي مٽاسٽا جي ناڻي جي ملڪي ذخيرن جو ڪاٿو 12 جولاءِ تي 14.7 ارب ڊالر رڪارڊ ڪيو ويو، جنهن ۾ اسٽيٽ بئنڪ وٽ پرڏيهي مٽاسٽا جي ناڻي جي ذخيرن جو ڪاٿو 9.4 ارب ڊالر هو. رپورٽ مطابق مالي سال 2024ع ۾ زر وسيع (ايم 2) ۾ 15.5 سي??ڙو جي شرح سان اوسر رڪارڊ ڪئي وئي جنهن ۾ بئنڪنگ شعبي جي مجموعي پرڏيهي اثاثن اهم ڪردار ادا ڪيو. نجي شعبي طرفان قرض وٺڻ جي شرح ۾ اضافو ٿيو ۽ مالي سال 2024ع ۾ ان شعبي کي 368.4 ارب رپين جو قرض فراهم ڪيو ويو جيڪو مالي سال 2023ع ۾ 208.3 ارب رپيا هو. ناڻ?? واري وزارت مطابق گذريل سال سيپٽمبر کان پاڪستان اسٽاڪ ايڪسچينج جي ڪارڪردگي ۾ بهتري جو رجحان شروع ٿيو. جون ۾ ڪي ايس اي 100 انڊيڪس ۾ 2566 پوائنٽس جو نمايان اضافو ٿيو. جون جي پڄاڻي تي انڊيڪس 78445 پوائنٽن تائين پهچي ويو هو. جون ۾ مارڪيٽ ڪيپيٽلائيزيشن ۾ 205 ارب رپين جو اضافو ٿيو. رپورٽ مطابق محدود مالي گنجائش باوجود حڪومت معاشري جي معاشي طور تي ڪمزور طبقن کي رليف فراه ڪرڻ لاءِ قدم کڻي رهي آهي. مئي 2024ع ۾ غربت جي خاتمي لاءِ فنڊ24 شراڪتدار ادارن جي سهڪار سان 28 هزار 913 بنا وياج جي قرض فراهم ڪيا جنهن جو ڪاٿو 1.38 ارب رپيا هو. فيبروري 2023ع کان مارچ 2024ع جي مدي ۾ حڪومت هڪ لک 40 هزار 202 مستحقن ۾ 83.68 ارب رپين جا قرض ورهايا. اهي قرض وزيراعظم يوٿ بزنس اينڊ ايگريڪلچر لون اسڪيم تحت فراهم ڪيا ويا. ان کان علاوه حڪومت ٽن مهينن لاءِ 200 يونٽن تائين بجلي استعمال ڪندڙ صارفين لاءِ سبسڊي جو به اعلان ڪيو آهي. رپورٽ مطابق مالي سال 2025ع لاءِ زرعي شعبي جي ترقي جو هدف 2 سي??ڙو مقرر ڪيو آهي جڏهن ته گذريل سال ان شعبي جي سٺي ڪارڪردگي سبب هلندڙ مالي سال ۾ به نمايان بهتري جو امڪان آهي. لائيو اسٽاڪ، فشريز ۽ فاريسٽري جي شعبن ۾ به اضافي جو رجحان جاري آهي. وڏين صنعتن جي پيداوار ?? گذريل مالي سال جي آخر ۾ بهتري شروع ٿي ۽ اهو عمل هلندڙ مالي سال ۾ به برقرار رهندو. رپورٽ مطابق جولاءِ ۾ ناڻ?? واڌ جي شرح 12 سي??ڙو کان 13 ۽ آگسٽ ۾ 11 کان 12 سي??ڙو رهڻ جو امڪان آهي. اهڙي طرح ماهوار روانگ?? واپار جو ڪاٿو 2.4 کان 2.7 ارب ڊالر ۽ آمدن?? واپار جو ڪاٿو 4.5 کان 4.9 ارب ڊالرن تائين رهڻ جو امڪان آهي.
